Wat kan AI betekenen voor jouw zorg?

IMELDA_DRIESLUYTEN-7

Zorg op maat en de meerwaarde van artificiële intelligentie (AI) in de zorg, dat zijn de twee belangrijkste thema’s op de IBD-patiëntendag van het BRIANT-ziekenhuisnetwerk (Imeldaziekenhuis in Bonheiden, AZ Jan Portaels Vilvoorde en AZ Sint-Maarten Mechelen). Het is duidelijk, deze ziekenhuizen hebben veel aandacht voor de patiënt.

Meer dan 150 mensen woonden de infodag bij, die voor het eerst werd georganiseerd door het BRIANT-ziekenhuisnetwerk. Er bestaat wel al een lange traditie van patiëntgerichte events in de regio. Organisator dr. Peter Bossuyt: “In 2009 organiseerden we de eerste patiëntendag voor mensen met IBD.”

AI en Crohn of colitis

De eerste spreker is Karel Van Brantegem. Hij is data-ingenieur in het Imeldaziekenhuis en geeft een inkijk in de meerwaarde van artificiële intelligentie en big data bij de behandeling van Crohn of colitis ulcerosa. Karel out zichzelf als een AI believer. In zijn ideale wereld kunnen AI-modellen allerlei voorspellingen doen. “Stel: je hebt last van stress, waardoor je ongezonder eet en minder beweegt. Dan kan je AI inschakelen om aan de hand van die parameters te voorspellen wanneer je een opstoot doet of hoe je die kan voorkomen. Artsen kunnen ook AI inschakelen bij de diagnose, om aan de hand van verzamelde data de best passende behandeling voor te stellen. En AI kan hen helpen in de bestrijding tegen darmkanker, door patiënten tijdig en correct te laten screenen.” Karel gelooft dat die ideale wereld op korte termijn de realiteit is. “Maar dan moet het ziekenhuis een pak meer info verzamelen. We hebben al info uit patiëntendossiers,
medische beelden en vragenlijsten. Maar info uit je DNA, uit smartwatches en over volksgezondheid zouden welgekomen zijn.”

AI: ja of nee?

Hij beseft dat het beangstigend kan overkomen als je alles bij elkaar optelt. Een kleine quiz onder de aanwezigen onthult dat ongeveer de helft enthousiast staat tegenover de ontwikkelingen in AI, de andere helft is eerder neutraal en afwachtend. “AI is in de basis een wiskundig model en geen mysterieuze kracht met een eigen wil”, benadrukt Karel, “en die
technologie kan heel veel betekenen voor de zorg van patiënten.”

In het Imeldaziekenhuis werken ze al met AI. Zo wordt AI binnenkort ingezet om kanker vroegtijdig op te sporen en zelfs te voorkomen. Verder zal een AI-assistent binnenkort de
arts ondersteunen met een colonoscopie. “Het algoritme kan dan bijvoorbeeld iets verdachts detecteren wat de arts niet heeft gezien.

Zijn conclusie is duidelijk: “AI zal de dokters nooit vervangen. Maar artsen die AI gebruiken, zullen wél hun collega’s vervangen die er niet mee werken.”

De medicatie van morgen

Gastro-enteroloog Peter Bossuyt overloopt vervolgens kort recente behandelingen en wat er in de pijplijn zit. “De laatste jaren komen er in een sneltempo nieuwe behandelingen op de markt. De oudere behandelingen zijn daarom niet slechter geworden, en de nieuwe zijn niet per se beter voor jou als patiënt. Als jij je goed voelt bij jouw huidige behandeling, dan hoef je niet te veranderen omdat er iets nieuws op de markt is.”

Waarom zijn er dan nieuwe producten nodig? “Heel simpel: medicatie heeft niet op elke patiënt hetzelfde effect. Gemiddeld werkt één type behandeling bij de helft van de patiënten, en dus niet bij de andere helft. We kunnen niet voorspellen welke behandeling voor jou werkt.”

Verschillende manieren om de ziekte te bestrijden

De focus van het onderzoek vandaag ligt vooral op het afweersysteem. Hij vergelijkt de reeks nieuwe therapieën met een brand bestrijden: sommige blussen de brand door ontstekingsstoffen te onderdrukken, andere beletten de brand om zich uit te breiden en een derde soort neemt de brandhaard zelf weg.

“Het voordeel van een aantal nieuwe behandelingen is de toediening: in plaats van een infuus neemt de patiënt elke dag één pilletje. Dat maakt de behandeling veel eenvoudiger en verhoogt het comfort van patiënten.”

Kunnen we Crohn of colitis ooit genezen?

Dr. Bossuyt is enthousiast over de nieuwe behandelingen, want ze zouden misschien zelfs de ziekte kunnen stoppen. Maar zo ver zijn we nog niet. Het duurt zo’n 10 à 15 jaar om nieuwe behandelingen te ontwikkelen. Dr Bossuyt: “Nog in een heel prille fase is bijvoorbeeld een neurostimulator die een prikkel stuurt naar de zenuwen van de darmen, waardoor de ontsteking stilvalt. Een ander voorbeeld is de veelbelovende therapie die nu al voor kanker wordt gebruikt: CAR-T-celtherapie. Dan haal je ontstekingscellen uit het bloed, je geeft er een andere functie aan en zet ze vervolgens terug. De ontsteking valt dan stil.”

Gastro-enteroloog dr. Lieven Pouillon vertelt over zorg op maat. Waarom is een gepersonaliseerde aanpak belangrijk? “Elke patiënt is uniek. Ziekteverschijnselen variëren, de ziekte evolueert anders bij iedereen en het effect van behandelingen varieert: wat optimaal werkt voor de ene patiënt, bezorgt de andere misschien veel nevenwerkingen. Het is een erg complex proces om iedereen de beste behandeling mogelijk te geven, vandaag is dat nog een proces van vallen en opstaan.”

Crohn of colitis voorspellen

“Voor een nog betere zorg op maat in de toekomst besteden we aandacht aan voorkomen, prognose en voorspellen. Om de ziektes te voorkomen, kunnen we zeker nog stappen zetten. In het lichaam gebeurt er al veel vooraleer de ziekte zich ontwikkelt. Als we op voorhand kunnen opsporen wat er gebeurt, dan kunnen we tijdig ingrijpen en komt er misschien geen diagnose. We weten dat darmflora, genetica, milieu, voeding, roken… invloed hebben op de ontwikkeling van IBD. Je kan daar al op inspelen, bijvoorbeeld door niet te roken of een mediterraans dieet te volgen. Maar er is nog heel wat onderzoek naar wat er precies in je lichaam gebeurt, zoals naar sporen in het bloed of in de stoelgang die een voorspellende waarde hebben.”

Operatie: ja of nee?

Veel patiënten vragen zich af hoe groot de kans is op een operatie. Of ze willen weten of zo’n zware behandeling nodig is. “Voor een stuk kunnen we dat soort vragen beantwoorden, omdat we de risico’s op een ernstig verloop al deels kunnen inschatten. Patiënten die roken, last hebben van fistels, hun diagnose op heel jonge leeftijd krijgen, hebben meer kans op een ernstig verloop. Om die prognose verder te verfijnen, lopen er momenteel interessante testen met eiwitanalyse.

Bij de opstart van de behandeling kan je uit steeds meer opties kiezen. “Die afweging maken we niet blind. We gaan af op het klinisch profiel van de patiënt. Heb je last aan je dunne of dikke darm? Heb je fistels? Gewrichtsklachten? Stuk voor stuk elementen die mee bepalen welke behandeling voor jou het meest geschikt is. In het ideale geval weten we als arts welke medicatie het meest effectief is. Ook daarover lopen vandaag heel wat studies.”

De conclusie van dr. Pouillon? “We behandelen elke patiënt anders. Maar precisiegeneeskunde is het nog niet. Daarvoor moeten we eerst over tools beschikken die betere voorspellingen mogelijk maken.”

Voorstelling van patiëntenvereniging CCV vzw

Dan is Frieda Wieme van de patiëntenvereniging CCV vzw aan het woord. Zij stelt de patiëntenvereniging voor aan de mensen in de zaal. Frieda heeft al 45 jaar de ziekte van Crohn en zet zich sinds 2006 in als vrijwilliger bij de vereniging. Ze licht de missie, doelstellingen en het aanbod van de patiëntenvereniging voor. Ook vertelt ze over de toiletpas, die de vereniging ontwikkelde zodat patiënten toegang krijgen tot toiletten in bijvoorbeeld winkels en horecazaken.

Geen taboes bij IBD-verpleegkundigen

IBD-verpleegkundigen Stephanie Louis en Nikki Lembrechts sluiten de avond af. Zij vangen een 1000-tal patiënten op, samen met drie studieverpleegkundigen. “Nikki en ik zijn het eerste aanspreekpunt. Bij ons kan je terecht voor alle mogelijke vragen. Hier zijn geen taboes. Als wij niet kunnen helpen, dan verwijzen we door naar de juiste zorgprofessionals”, vat Stephanie haar job kort samen. “Vandaag krijg ik veel vragen over de digitale vragenlijsten die we onze patiënten voor elke consultatie laten invullen. De tool die we gebruiken, is heel gebruiksvriendelijk en we
helpen als mensen hulp nodig hebben bij het invullen. Maar meestal zijn ze er na één keer wel mee weg. De vragenlijsten zijn een grote tijdsbesparing want we krijgen een zicht op hoe het gaat met de patiënt en zien via de antwoorden of er op consultatie nog specifieke topics of vragen moeten worden besproken. Die geven we voor de consultatie door aan dearts, zodat die zich kan voorbereiden.”

De voormiddag werd afgesloten met een open vraag-en antwoordsessie waarbij patiënten vrij vragen konden stellen aan een panel van het BRIANT-ziekenhuisnetwerk. Dr. Pauline Lemmens (Vilvoorde) en dr. Saskia Ilegems (Mechelen) beantwoorden samen met dr. Lieven Pouilon en IBD-verpleegkundige Nikki Lembrechts veel interessante en praktische vragen over inflammatoire darmziekten en de impact hiervan.

Disclaimer

Deze tekst bevat samenvattingen van presentaties gehouden tijdens de patiëntendag van het BRIANT ziekenhuisnetwerk op 20 april 2024 in het Imeldaziekenhuis. De inhoud van deze tekst weerspiegelt de standpunten en meningen van de respectievelijke sprekers en niet noodzakelijk dat van Takeda Belgium. Hoewel er alles aan is gedaan om de juistheid
van de verstrekte informatie te waarborgen, aanvaarden wij geen verantwoordelijkheid voor eventuele fouten in de inhoud. Lezers worden aangemoedigd om de informatie onafhankelijk te verifiëren.

C-ANPROM/BE/IBDD/0330 – Jan 2025