Hoe bewegen helpt bij de ziekte van Crohn of colitis
Bewegen als je Crohn of colitis hebt? Sommigen zien het zitten, voor anderen lijkt het een onmogelijke missie. En toch bewijzen studies dat lichaamsbeweging goed is voor mensen met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. Lucie Monin, IBD-projectcoördinator in het Academisch Ziekenhuis van Luik, en Sophie Vieujean, gastro-enteroloog in hetzelfde ziekenhuis, leggen uit waarom.
Wanneer vermoeidheid de motivatie om zeep helpt
Net als in andere ziekenhuizen merkt ook het IBD-team van het Universitair Ziekenhuis Luik dat hun patiënten te weinig bewegen. Of zelfs helemaal niet. “Verschillende obstakels staan hen in de weg”, vertelt Dr Sophie Vieujean, gastro-enteroloog en klinisch onderzoeker.
“Tijdens een opstoot houden buikpijn en gewrichtspijn mensen vaak tegen om te bewegen, om nog maar te zwijgen van de veelvuldige toiletbezoekjes. En als de ziekte in remissie is, zijn veel mensen te moe om te bewegen.”
Waar komt die typische vermoeidheid bij mensen met Crohn of colitis ulcerosa vandaan? Dr. Vieujean: “Meerdere factoren spelen een rol. Als de patiënt een opstoot heeft, komt de vermoeidheid door de ontsteking. Tijdens een remissie kan het aan de behandeling, voedingstekorten of slaapgebrek liggen. Soms hebben we geen verklaring. Hoe dan ook: slaaptekort door pijn of stress speelt ook een rol.”
Maar dat leidt uiteindelijk tot een vicieuze cirkel, zegt Lucie Monin, coördinator van IBD-projecten en hoofd patiëntenvoorlichting: “Sommige mensen durven de deur niet meer uit. En hoe minder je doet, hoe minder je wilt doen. Dan ben je niet meer gemotiveerd, en beweeg je niet meer.”
Waarom lichaamsbeweging essentieel is in de strijd tegen IBD
Hoewel deze angsten en gebrek aan motivatie begrijpelijk zijn, tonen studies aan dat lichaamsbeweging de symptomen van IBD vermindert. Dr. Vieujean legt uit waarom: “Lichaamsbeweging verandert de darmmicrobiota, die een belangrijke rol speelt bij Crohn en colitis. Dankzij beweging zet je vet om in spieren: buikvet zou ontstekingen bevorderen, en spieren geven een hele reeks stoffen vrij, de myokines genaamd, die voor minder darmklachten zouden zorgen.”
Behalve een directe impact op de ziekte heeft lichaamsbeweging ook een indirect effect. Want sporten en bewegen is goed voor de geest. En het vermindert stress, een belangrijke trigger die de ziekte verergert.
Mag je dan altijd bewegen? “Het kan zeker geen kwaad! De voordelen wegen altijd op tegen de risico’s,” stelt Lucie Monin gerust.
Al heeft Lucie toch één belangrijke tip: luister naar je lichaam. Doe niet meer dan wat jouw lichaam aan kan. Sommige patiënten zijn topatleten, maar dat moet niet je streefdoel zijn.”
Dat vindt ook Dr. Vieujean: “We raden sporten enkel af als iemand net een operatie heeft of een ernstige opstoot had. In alle andere gevallen is matige lichaamsbeweging of sport altijd een goed idee. Intensief sporten kan wél een negatieve impact hebben. Een afweging die je zelf persoonlijk moet maken, eventueel samen met je arts.”
Sporten met een stoma of pouch?
En wat met mensen die leven met een stoma of een pouch? Die zijn vaak de ultieme angst van IBD-patiënten. Leren leven en bewegen met een stoma of een pouch is een heel leerproces. “In het begin zijn sommige mensen doodsbang voor hun stoma of pouch,” vertelt Lucie Monin. “Wij helpen hen om die te accepteren en hun veerkracht terug te vinden. Op een gegeven moment moeten ze de klik maken om te leren leven met hun ziekte en met hun stoma of pouch. Als ze er eenmaal aan gewend zijn, zijn ze vaak zo opgelucht dat ze toch weer durven te bewegen. Ze voelen zich meer op hun gemak, omdat de stoma of de pouch het risico op ongelukken wegneemt.”
Terug bewegen
Hoe kom je terug in beweging na een lange periode van inactiviteit? Lucie Monin: “In het begin moet je het rustig aan doen en jezelf kleine doelen stellen. Bij onze patiënten zien we twee uitersten: sommigen zijn ongelooflijk ongeduldig en willen meteen resultaat, terwijl anderen er nooit in slagen om weer te gaan sporten.”
Dr. Vieujean voegt hieraan toe: “Als het nodig is, schakelen we de kinesist in. Geen overbodige luxe na jaren inactiviteit.”
“In het Universitair Ziekenhuis van Luik hebben we onderzocht welke sporten het meest geschikt zijn voor mensen met IBD”, aldus Lucie Monin. “We beseften dat het gebrek aan beweging vooral een motivatieprobleem is, dus zochten we naar de beste manieren om patiënten te motiveren.”
Dit leidde tot de oprichting van Mici Move, een initiatief van het Academisch Ziekenhuis van Luik om mensen met IBD meer te laten bewegen. Sommige activiteiten staan regelmatig op de agenda, zoals yoga- of kinesitherapiesessies. Het MICI-team organiseert ook evenementen, zoals de MICI Move Trophy en zélfs een raid in Lapland. Het doel? Het grote publiek sensibiliseren en patiënten inspireren.
Volgens Lucie Monin is het cruciaal voor IBD-patiënten om terug te sporten in een veilige omgeving. Yogalessen zijn een goed voorbeeld, vindt ze: “Deze les neemt de psychologische drempels bij IBD-patiënten weg. Want in deze groep zijn er geen taboes of schaamte rond de ziekte. Als je midden in een sessie weggaat, zal niemand je aankijken. En het is een plek waar patiënten met elkaar kunnen praten.”
Praktisch advies
Wat als je buiten het ziekenhuis wil bewegen? “Een gevoel van veiligheid creëren is echt belangrijk,” zegt Lucie Monin. “Denk eraan om beschermende kleding mee te nemen als je die nodig hebt, of als het je geruststelt. Ga je wandelen in het bos? Neem een pakje tissues mee voor het geval dat. Kijk in een sporthal waar de toiletten zijn.”
“Laten we ook niet vergeten dat bewegen niet alleen sporten is. Het gaat over bewegen in het algemeen: parkeer je auto wat verder weg zodat je een stukje kunt lopen, neem de trap in plaats van de lift, poets je tanden op één been… Iedereen kan in beweging komen,” besluit Lucie Monin.