De rode draad bij IBD-zorg: begrijpen om beter te behandelen

IBD-medicatie pauzeren

Mag je stoppen met medicatie als je je goed voelt, willen patiënten van gastro-enteroloog Lara Crapé vaak weten. “In theorie kan men overwegen om volledig te stoppen, af te bouwen, te pauzeren of de behandeling verder te zetten zoals je gewoon bent.”

“Je IBD-therapie onderbreken kan overwogen worden in samenspraak met je arts als je symptoomvrij bent op het moment dat je stopt, normale ontstekingswaarden in het bloed hebt en een volledig genezen darm. Het voordeel bij zo’n onderbreking is het lagere risico op bijwerkingen, want veel medicatie werkt nu op het immuunsysteem. Jammer genoeg zien we bij zo’n onderbreking ook een hogere kans op herval, allergische reacties of zelfs de kans dat een hernomen therapie niet meer zal aanslaan. Als je stopt met je therapie en hervalt, kan het gebeuren dat de uitbraak niet meer onder controle raakt. Dat heeft soms ernstige gevolgen.”

“Als we toch overgaan tot een pauze, dan raden we een dichte monitoring aan om op tijd een aankomende opstoot te detecteren.”

Gewrichtsklachten oplossen bij IBD-patiënten

Dr. Camille Le Moine is reumatoloog. “25 tot 40% van de IBD-patiënten hebben ‘manifestaties’ buiten de darmen. Dat wil zeggen dat ze naast hun darmziekte ook last kunnen hebben van andere aandoeningen. Gewrichtsontstekingen komen vaak voor, net als huidziektes of oogontstekingen. Daarom werken wij als specialisten samen met de gastro-enteroloog om therapieën te zoeken die effectief zijn voor deze verschillende aandoeningen.”  

Artritis, diagnose en behandeling

Artritis is een inflammatoire aandoening van de gewrichten en kan optreden bij patiënten met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. “Artritis kan boterosie veroorzaken als het niet wordt behandeld. Dit kan chronische pijn, soms vervormingen en functionele beperkingen tot gevolg hebben. Patiënten met artritis hebben vaak ‘s nachts pijnklachten, langdurige stijfheid bij het opstaan en gezwollen gewrichten. Bespreek zulke klachten altijd met je gastro-enteroloog, huisarts of IBD-verpleegkundige. Zij zullen je doorverwijzen naar een reumatoloog.” 

Naast de anamnese en het klinisch onderzoek kunnen bijkomende bloedanalyses en medische beeldvorming nodig zijn om een diagnose van inflammatoir reumatisch lijden vast te stellen. “Een goede controle van de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa is essentieel voordat we specifieke therapieën opstarten om de artritis te behandelen. Dit kunnen pijnstillers of ontstekingsremmers zijn, maar soms worden er immuunsuppressieve therapieën opgestart. Regelmatige lichaamsbeweging, eventueel met kinesitherapie, en een gezonde voeding zijn ook cruciaal in het behandelen van deze inflammatoire aandoeningen.” 

Ouder worden met IBD

“De Europese Crohn- en colitisorganisatie ziet een persoon als ‘oud’ vanaf 60 jaar”, steekt dr. Stijn Vanden branden, gastro-enteroloog van wal. “Maar eigenlijk vinden we leeftijd geen goede parameter om te zeggen dat iemand een hoger risico heeft op IBD. ‘Frailty’ of ‘broosheid’ is een betere parameter.” 

Fitte personen hebben een lage frailty score. Hoge scores zie je bij patiënten die heel fragiel zijn. Het gaat om een dynamische factor: een 80-jarige kan door de juiste behandeling de score verlagen. Vanaf ‘score 5’ is het risico op hospitalisaties 2 tot 3 keer hoger. 

Een hogere frailty score hangt met veel zaken samen. We lijsten er enkele op:

• Veroudering van de bloedvaten

 “Bloedvaten zijn essentieel voor de werking van de vertering. Maar ze verslijten. We zijn ervan overtuigd dat die achteruitgang van bloedtoevoer een impact heeft op darmaandoeningen.”

• Veroudering van het microbioom

“Ook de kwaliteit van ons microbioom verslechtert op latere leeftijd. Het microbioom is een verzameling van bacteriën, virussen en gisten in ons lichaam. Het helpt bij de spijsvertering en werkt nauw samen met het afweersysteem.  Het ontwikkelt zich vanaf de geboorte en verandert in de loop van ons leven door omgevingsfactoren (werk, woonplaats, alcohol, roken, medicatie, …).”

• Symptomen van IBD bij ouderen

De symptomen bij een IBD-aandoening zijn grotendeels dezelfde bij jongeren als ouderen. Al kan constipatie bij 60-plussers een teken zijn van de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. “Of van darmkanker in het slechtste geval. Het gebruik van bepaalde medicatie kan ook de darmen licht doen ontsteken, maar dat heeft niets te maken met IBD.” 

IBD en vermoeidheid

Prof. dr. Bram Verstockt, gastro-enteroloog bij UZ Leuven & prof. dr. Lukas Van Oudenhove, psychiater bij KU Leuven hebben het ten slotte over vermoeidheid bij IBD-aandoeningen. Dr. Verstockt: “Het grote probeem is dat vermoeidheid onzichtbaar is. Dat maakt het lastig voor je omgeving om er rekening mee te houden, waardoor veel patiënten vanuit hun omgeving stoten op onbegrip.” 

Vermoeidheid door ontstekingen

“Bij een ontstekingsreactie in ons lichaam worden ontstekingseiwitten geproduceerd. Evolutionair hebben ze – voor korte tijd – een gunstig effect: ze dwingen ons lichaam te rusten, waardoor je lichaam kan herstellen en ‘vechten’ tegen een infectie. Bij personen met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa is de ontsteking natuurlijk veel langer aanwezig en raakt de balans uit evenwicht. Zelfs als de darm helemaal hersteld is, kunnen de hersenen blijven aansturen op ‘rust’ en voel je je vermoeid.”

Als je daaraan toegeeft door lange dutjes, beloon je je hersenen. Zo kom je in een vicieuze cirkel terecht. Hoe doorbreek je die? Door de juiste pauzemomenten te zoeken van 15 à 20min, maar zonder te lang te rusten, zodat vermoeidheid en de ‘beloning’ voor de hersenen worden losgekoppeld. Het gaat vooral om prikkelarme momenten, zonder tv, zonder te lezen, bijvoorbeeld door te mediteren. Vaker korte dutjes zijn beter dan langdurig slapen, zodat ook je nachtrust niet wordt beïnvloed. “Op dagen dat je je goed voelt, kun je beter wat energie sparen. Dus neem je rustpauzes en bouw reserves op.”

Vermoeidheid door levensstijl

“Actief blijven is belangrijk”, pikt dr. Van Oudenhove in. “Voldoende fysieke activiteit kan beschermen tegen depressie, maar werkt ook anti-inflammatoir. Bewegen is dus heel belangrijk. Het hoeft niet intensief en heel vaak te zijn. Maar als je beweegt, doe het dan in daglicht en gecombineerd met een gevarieerd en gezond dieet, en beperk  cafeïnegebruik.”

C-ANPROM/BE/IBDD/0367 – Feb. 2025

Disclaimer: Deze tekst bevat samenvattingen van presentaties gehouden tijdens de patiëntenavond van OLV Aalst op 25 november 2024. De inhoud van deze tekst weerspiegelt de standpunten en meningen van de respectievelijke sprekers en niet noodzakelijk dat van Takeda Belgium. Hoewel er alles aan is gedaan om de juistheid van de verstrekte informatie te waarborgen, aanvaarden wij geen verantwoordelijkheid voor eventuele fouten in de inhoud. Lezers worden aangemoedigd om de informatie onafhankelijk te verifiëren.