Crohn & colitis: breder dan de darm

241125_PatientenavondAalst_TFL_002

Als je Crohn of colitis hebt, is dat niet hetzelfde als het prikkelbaredarmsyndroom (PDS). Wat zijn de verschillen en wanneer moet je je zorgen maken over buikpijn? Hoe zit het met die vermoeidheid? Vier interessante sprekers gingen er dieper op in tijdens de IBD-patiëntenavond van het UZ Gent.

Crohn, colitis of het prikkelbaredarmsyndroom?

De eerste spreker is professor Danny De Looze (Dienst maag-darm-leverziekten, UZ Gent). Hij heeft het over het verschil tussen Crohn en colitis enerzijds en het prikkelbaredarmsyndroom anderzijds. “Vroeger werd gedacht dat het prikkelbaredarmsyndroom of PDS niet kon voorkomen bij IBD-patiënten. We weten nu dat het niet klopt en dat patiënten met Crohn of colitis wel degelijk plots last kunnen krijgen van PDS,” steekt professor De Looze van wal.
“Als we last hebben van gevoelige darmen, dan betekent dat eigenlijk dat er iets verkeerd loopt in de interactie tussen de darmen en de hersenen. Het prikkelbaredarmsyndroom is een stoornis die deel uitmaakt van de groep aandoeningen DGBI’s, dat staat voor disorders of the gut-brain interactions,” legt hij uit. De link tussen hersenen en darmen is verstoord.

Geen afwijkingen in bloed of stoelgang bij prikkelbaredarmsyndroom

Bij het prikkelbaredarmsyndroom zijn er geen afwijkingen in het bloed of de stoelgang te zien, en ook een endoscopie kan de klachten niet verklaren. “Het is dan ook niet zo eenvoudig om PDS vast te stellen bij IBD-patiënten. Maar het kan wel, en het is belangrijk dat je niet met je klachten blijft zitten,” benadrukt professor De Looze. Hij voegt eraan toe:“Typische symptomen van PDS zijn: een opgeblazen gevoel, buikpijn (geen buikkrampen),
winderigheid. Meestal starten de klachten na het eten en verbeteren ze na stoelgang.” Bij stabiele IBD-patiënten die plots last hebben van nieuwe symptomen zal er een bloedonderzoek gedaan worden om te testen op tekens van onsteking of andere mogelijke oorzaken zoals antistoffen tegen gluten. “Soms is dan al duidelijk dat het om PDS gaat”, legt professor De Looze uit. “We zullen daarnaast altijd vragen naar het eetpatroon om te zoeken naar voedingsstoffen die niet door de darmen worden opgenomen.” Hij benadrukt het belang van een vezelrijk dieet voor IBD-patiënten in remissie, maar adviseert ook de meest vergistbare producten te vermijden als blijkt dat je ook PDS hebt. Zijn conclusie: “Ja, mensen met Crohn of colitis kunnen last hebben van het prikkelbaredarmsyndroom. Blijf niet zitten met veranderende symptomen, want we kunnen vrij eenvoudig het onderscheid maken tussen een IBD-opstoot en PDS, onder andere door te testen op de ontstekingswaarde in het bloed en in de stoelgang.”

Crohn & colitis en vermoeidheid

De volgende twee sprekers hebben het over één van de meest belastende en door zorgprofessionals vaak nog onderschatte symptomen bij IBD: vermoeidheid. Dr. Marie Truyens en professor Debby Laukens belichten de impact van vermoeidheid en de onderzoeken die hierover lopen aan het UZ Gent. Dr. Marie Truyens: “Met onze IBD-behandelingen willen we de ziekte onder controle krijgen op verschillende vlakken. De levenskwaliteit is daarbij heel belangrijk. Veel patiënten hebben last van vermoeidheid, zelfs in remissie. Het gaat dan niet om vermoeidheid die verdwijnt na een goede nacht slaap, maar echt om aanslepende en uitputtende vermoeidheid.”

Drie stappen om vermoeidheid aan te pakken

Dr. Truyens benadrukt dat in vergelijking met de algemene bevolking het percentage IBD-patiënten met extreme vermoeidheid hoog is, zelfs in remissie. “Het heeft verregaande gevolgen. Zowel fysiek, psychisch, cognitief als sociaal.” Ze beschrijft een aanpak in drie stappen om vermoeidheid aan te pakken: aandacht voor vermoeidheid, zoeken naar mogelijke verklaringen en het inschakelen van psychologische ondersteuning en fysieke inspanningen.

Darmen en hersenen

Professor Debby Laukens schetst lopend onderzoek in haar laboratorium aan het UZ Gent, gericht op de link tussen darmen en hersenen. “Bij ons in het labo lopen nu verschillende projecten rond chronische darmontstekingen. Een van onze projecten gaat over IBD-gerelateerde vermoeidheid tijdens een remissiefase,” aldus professor Laukens. Ze beschrijft hoe proefdieren worden gebruikt om IBD-vermoeidheid na te bootsen. “We ontdekten belangrijke tekenen van ontsteking in de hersenen van de herstelde muizen. De vraag is nu wat we met dat inzicht kunnen doen in nieuwe behandelingen,” besluit professor Laukens.

Wat doet de patiëntenvereniging?

De volgende spreker is Kathleen Van Swalm, een crohnpatiënt sinds 2008 en al 12 jaar vrijwilliger bij CCV vzw. Zij licht de patiëntenvereniging CCV vzw toe door hun missie uit te leggen: “De levenskwaliteit van patiënten ondersteunen, samen met de zorgverleners, aan de hand van de verschillende domeinen waar de vereniging zich op toelegt.” De stand van de patiëntenvereniging kan na de lezingen op heel wat belangstelling rekenen van de aanwezigen.

Echografie, CT-scan en MRI

Abdominaal radioloog dr. Isabelle De Kock verduidelijkt het belang van beeldvorming in de diagnostiek. Elke patiënt heeft af en toe te maken met medische beeldvorming. “Wij helpen artsen om tot een diagnose te komen door als echte speurneuzen afwijkingen in de darmenop te sporen,” aldus dr. De Kock. Dr. De Kock beschrijft de drie belangrijke tools voor beeldvorming: echografie, de CT-scan en de MRI. Ze legt de voor- en nadelen van elke vorm uit en benadrukt het belang van de juiste keuze van de tool afhankelijk van de situatie. De echografie is de basic tool die in elk ziekenhuis wordt uitgevoerd, zowel bij Crohn- als bij colitispatiënten. “Een echo gaat snel, er is maar een lage kost aan verbonden (ook voor de maatschappij), je kan er als radioloog vrij veel informatie uit halen en het is niet vervelend voor de patiënt. Een andere plus is dat het gebruikmaakt van onschadelijke ultrageluidsgolven.”
Maar een echografie heeft ook wat nadelen, licht ze toe. “Er kunnen storingen optreden door darmgassen, je krijgt geen overzicht van het hele darmstelsel en er is wel wat ervaring vereist om de beelden juist te interpreteren.”
Een tweede hulpmiddel is de CT-scan. “Die werkt op basis van röntgenstralen en dat is meteen ook het grootste nadeel van deze tool. Röntgenstralen kunnen kankerverwekkend zijn, daarom houden we de dosis waar de patiënt aan blootgesteld wordt zo laag mogelijk. Vandaag zetten we het enkel in bij een acuut probleem of hoogdringend onderzoek. Voor we starten dienen we intraveneus een contrastvloeistof toe en doen we aan darmvoorbereiding.
Dat wil zeggen dat de patiënt 45 minuten voor het onderzoek een liter contrastvloeistof moet drinken. Het is vervelend, maar helpt enorm voor een betere kwaliteit van het onderzoek. Door de contraststof zijn de bloedvaten beter te zien, dat is belangrijk voor de diagnose. En met de darmvoorbereiding kunnen we heel mooi de darmwand bekijken.” “Het voordeel van een CT-scan is onder meer de vlotte beschikbaarheid in België. Een ander voordeel: met een CT-scan krijg je een overzicht van het ganse darmstelsel, ook andere organen zijn zichtbaar. Het is een vertrouwde techniek onder radiologen.” De ‘powertool’ van de medische beeldvorming is MRI enterografie. Die werkt met een magnetisch veld en radiofrequente stralen. “De MRI is eigenlijk een gigantische magneet, daarom mogen mensen met implantaten of pijnpompen geen MRI-scan krijgen”, vertelt dr. De Kock. En er zijn voor de patiënt nog een paar minder leuke aspecten aan zo’n scan. “Je moet wel tot een half uur in die lawaaierige tunnel liggen. Maar het is een veilige techniek waar we enorm veel informatie uit kunnen halen, want een MRI maakt verschillende
beeldenreeksen in één onderzoek.” Net als bij de CT-scan moet de darm worden voorbereid door een drankje. “We geven patiënten ook een pilletje om hun darmen even stil te leggen tijdens de scan.”

Multidisciplinaire team van UZ Gent

Het UZ Gent heeft een multidisciplinaire IBD-team. In het slotwoord licht professor Triana Lobaton, kliniekhoofd van het IBD-centrum UZ Gent, de uitbreiding van dat team toe. “We werken samen met pediatrie voor een vlotte transitie voor jongeren en ouders, met gynaecologie, met oogheelkunde, met hepatologen omwille van de link tussen darmen en lever, met infectiologen omwille van de ziekte zelf en mogelijke behandelingen, met immunologen bij vermoeden van onderliggende immuunproblemen,” somt professor Lobaton op. Ook de paramedische samenwerking is uitgebreid met diëtisten, de sociale dienst en een psycholoog van het UZ Gent. De allerlaatste spreker is IBD-verpleegkundige Goedele Dewitte. Zij geeft kort mee wat er nog meer gebeurt achter de schermen van het dagelijkse werk van de IBD-verpleegkundige. “We organiseren bijvoorbeeld jaarlijks een labo-researchdag, elke maand is er een labmeeting, we nemen deel aan nationale en internationale congressen, we werken nauw samen met patiënten en hebben een Facebook-pagina die enkel toegankelijk is voor patiënten.”

Disclaimer:

Deze tekst bevat samenvattingen van presentaties gehouden tijdens de patiëntendag van het UZ Gent op 6 mei 2024 in het UZ Gent. De inhoud van deze tekst weerspiegelt de standpunten en meningen van de respectievelijke sprekers en niet noodzakelijk dat van Takeda Belgium. Hoewel er alles aan is gedaan om de juistheid van de verstrekte informatie te waarborgen, aanvaarden wij geen verantwoordelijkheid voor eventuele fouten in de inhoud. Lezers worden aangemoedigd om de informatie onafhankelijk te verifiëren.

C-ANPROM/BE/IBDD/0329 – Jan 2025